Azərbaycan dövlət katibi L.Hacıyeva
(1992 ildə azərbaycanlı əsgərlərlə görüşmə vaxtındakı çıxışdan bir parça)

"Yüz gün ərzində biz müxtəlif toplarla Stepanakerti atəşə tuturduq, lakin ermənilər ana yurdunu tərk etmədilər". Xocalı tam mənası ilə hərbi texnika ilə, silahlarla və döyüş sursatı ilə həddən artıq doldurulub. Lakin atəş tutmalara əlavə qəsəbənin başqa, xüsusən mühüm bir məqsədi vardı – Qarabağın yeganə aeroportunun blokirovkası və dağıtması. 1991 ilin payızında uçuş – enmə yolunun xarab etməsi Dağlıq Qarabağın xariclə bağlayıcı sonuncu yolunu kəsdi.

 

Rafiq bəy
Azərbaycan MTN yüksək vəzifəli məmuru

Hadisələrdən bir neçə ay keçəndən sonra müxbir E. Əbbasquliyevaya ilə müsahibə zamanında o deyir, ki MTN müdafiə nazirliyinə bu məzmunda bir raport vermiş. "Sarkisyan (Serj) iddialarına görə yaxın vaxtlarda Xocalının tutmasını planlaşdırılır". Bundan başqa Bəy MTN "yaxındakı ermənilərlə məskun edilmiş hər kəndin postunda erməni döyüşçülərin və silahların cəmlənməsi (İzvestiya, 1992 il, aprel)" məzmunda başqa bir raportu haqqında danışdı.

 

Elman Məmmədli
Xocalı meri

25 fevralda, 20.30 saatda xəbər gəldi, ki düşmən tankları və BMPları şəhərin yaxınında hərbi mövqelər tutur. Bu xəbəri mənə radio stansiyası ilə verdilər (yeri gəlmişkən 24 fevralda mən Ağdama zəng vurdum və dedim, ki bizim tərəfimizdən tutulmuş erməni döyüşçü gələn hücum haqqında məlumat verdi... heç bir reaksiya). Mən xahiş etdim, ki qadınları, uşaqları və qocaları çıxartmaq üçün vertolyotlar göndərsinlər. Lakin kömək gəlmədi... E. Məmmədov davam edir. "Şəhərə hücum iki saat sürmüş top atəşi ilə başladı. Erməni döyüşçülər tanklarla, BTR larla və "Alazan" güllələrlə şəhəri atəşə tuturdular. Biz iki tərəfdən mühasirəyə alınmışdıq yalnız Əsgəran tərəfi açıq idi. Erməni piyada əsgərlərinin hücumu vaxtında Xocalıda hər şey artıq dağıdılmış və bir çox sakinlər öldürülmüşdü. Biz səngərlərdə gecə 2 saatına qədər müdafiə edilirdik. Hücuma tab gətirməyəndə şəhərin müdafiəçiləri geri çəkilmək başladılar. Buzlu çaydan keçəndə biz Keti dağlar istiqamətinə gedirdik".
(Xocalı. Soy qırım xronikası. Bakı 1993. s.16)

"Biz bu koridorun dinc sakinlərin çıxartması üçün olduğunu bilirdik..."s

 

Fəhmin Hacıyev
Azərbaycan daxili qoşunlarının komandanı

Xocalı faciəsinin günahkarı Heydər Əliyev və onun komandasıdır. O zaman Əliyev Naxçıvanın milli məclisinin sədri idi və şəxsən Naxçıvan Muxtar Respublikasından Ağdama və Xocalıya müqavimətsizliq təbliğ edən insanlar göndərirdi. Onlar millətin beyninə yeritdilər, ki nə qədər ki Heydər Əliyev hakimiyyətdə deyil, Qarabağ problemi həll edilməz.
(Yezhenedelnoye analitiçeskoe revyü, "Monitor", № 86, 19 fevral 2005)

Salman Əbbasov
Xocalı 56 yaşlı bir sakini

- "Faciədən bir neçə gün qabaq ermənilər bizə səsucaldanlarla dəfələrlə şəhəri tutacaqlarını deyirdi və şəhəri tərk etməmizi  tələb etdilər", - ayaqların ağrısını dözəndə Salman kişi deyir. "Uzun müddət vertolyotlar Xocalıya uçub gəlmirdi və aydın deyildi, kim isə bizim talemiz ilə maraqlanırmı.
Bizə heç kəs kömək etmirdi. Hətta bizi qadınları, uşaqları və qocaları şəhərdən çıxartmaqdan vaz keçdirdilər. Söz verdilər, ki yaxın zamanlarda Əsgəranı tutmaq və Xocalının blokadasını qaldırmaq üçün hərbi əməliyyat həyata keçiriləcək. Görmədik... Niyə bizi aldatdılar, niyə bizim uşaqlarımız həlak oldular və kim məsuliyyət daşıyır bu cinayətlər üçün?
(Xocalı. Soy qırım xronikası. Bakı 1993. s.31)

 

"Azadlıq" qəzetinin müxbiri Ağası
Xocalıdakı baş vermiş hadisələrin şahidi

"26 fevralın gecəsində Xocalı Xankəndi və Əsgəran tərəfindən hücuma məruz qaldı. Hücumda ermənilərlə bərabər MDB ordusunun 366 polku da iştirak etdi. Həlak olmuş və yaralı insanların sayı həddən artıq çox idi.
Əhalinin kiçik bir hissəsi Qar-Qar çayını keçəndə meşələrlə Ağdama çatdı. Xocalıya hazırlanan hücum haqqında münasib təşkilatlar bir həftə qabaq xəbərdar edildilər. Üç gün qabaq respublikanın başçılığı özünümüdafiə dəstələr və milli ordusu tərəfindən Xocalının blokadasını qaldırmaq üçün hazırlanmış əməliyyatına mane oldu".
(Xocalı, soy qırım xronikası, Bakı 1993, s 13)

 

"Azadlıq" qəzetinin müxbiri Xəlil Bahadur

26 fevralda Şuşaya zəng vurdum:"Xocalı od tutdu. Şəhər tamamilə tutulmuşdu. Hərbçilərin sözləri radio ilə tutduq: "Qadınları və uşaqları öldürməyin. Onları mərkəzə götürün".
(Xocalı. Soy qırım xronikası, Bakı 1993, s 12)

 

Rüstəm Hacıyev
XCP Ağdam idarə heyəti üzvü

"Biz xocalı sakinlərini kömək edə bilərdik. Qüvvətlər və imkanlar vardı. Lakin respublikanın başçılığı millətə göstərmək istədi, ki onların qüvvəti yox, və MDB ordusunu köməyə çağırmaq lazımdır. Onların köməyi ilə eyni zamanda müxalifəti susdurmaq olardı". (İzvestiya, 1992, aprel)

 

Yaqub Məmmədov
Azərbaycan Alı Şurasının sədri

"Azərbaycan televiziyası müxbirinə verən müsahibə zamanında Yaqub Məmmədov Xocalı faciəsinin günahkarlarının kim olduğunun yaxşı bildiyini dedi. Lakin bu sözlər ermənilər haqqında deyildi".
(Oqonyok, № 14-15, 1992)

"Neçə oldu, ki Xocalı dörd ay blokadada idi, lakin Azərbaycan xalqı şəhərə kömək əlini uzatmadı? Niyə qadınları və uşaqları öz vaxtında məqamında çıxartmadı? Kim bizim analarımızı və bacılarımızı müəyyən məqsədlə bu vəhşilərin əllərinə verdi? Xocalı qurbanların qanı kim isə bağışlamaz..."
"Russkaya misl"

 

Tamerlan Qarayev
Azərbaycan Milli Məclisinin sədri

:"Faciənin günahkarı Azərbaycan hakimiyyətidir, konkret olaraq – yüksək vəzifəli şəxslərdən biri".
(Müxalifət qəzeti, 28.04.1992)

"...mən prezidentə, DİN başçılığına müraciət edirdim və gərəkli tədbirlər görmək çağırırdım. Hər iki, üç saat ərzində məni inandırdılar, ki vertolyotlar artıq Bakıdan uçdu və elə bu saat Ağdama çatacaqlar".
(Zerkalo, 04.04.1992)

 

Neymət Pənahlı

1992 ilin aprelində "Oqonyok" yazır, ki Əliyev hadisələrə Naxçıvandan izləyir. Bilik dünyası agentliyinin hərfən bir ay qabaq meydana çıxmış yeni məlumatı isə budur. "Meydan qəhrəmanı", Əliyev tərəfindən "Azərbaycanda milli-demokrat hərəkətinin müəssisi" adlandırılmış Neymət Pənahlı dedi, ki Xocalı faciəsinin ərəfəsində o Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi üzvü və Naxçıvanın başçısı olan Əliyevə faciənin qabağını almaq üçün bir şey təşəbbüs etmə xahişi ilə müraciət etdi.
Cavabında Əliyev dedi: "Qan tökmə bizim xeyrimizə olacaq. Hadisələr gedişində qarışmamalıyıq".

 

Arif Yunusov

"Şəhər və onun sakinləri bir siyasi məqsədinə qurban verilibmiş – XCP hakimiyyətə çatmasına izin verməmək üçün".
(Zerkalo, 1992, iyul)

 

Keçmiş prezident Ayaz Mütəllibov,

Ermənilər tərəfindən dinc sakinlər üçün koridor açıldığı təsdiq edən Mütəllibov soruşdu: "Onlar nə məqsədlə atəş açmalı idi? Xüsusən, ki o vaxt Ağdam ətrafında adamlara yardım etmək üçün kifayət qədər qüvvətlər var idi". "...Xocalıya hücum gözlənilməz deyildi. Hücumun hazırlanması haqqında Bakıda yaxşı bilirdilər. Dinc sakinlər boşaldılma üçün ermənilər tərəfindən açılmış "Əsgəran koridoru" haqqında da bilirdilər".
(Oqonyok, № 14-15, 1992)

Mövzu ilə bağlı digər materiallar:

Siyasi uzaqgörənliyin olmaması Xocalı hadisəsinə gətirib çıxırdı

Xocalı haqqında həqiqəti söylədiyi üçün Azərbaycandan sürgün edilib

Hakimiyyətin sərəncama görə Xocalının ermənilər tərəfindən tutmadığını bildirməli idi

Ç. Mustafayev – qəhrəman, yoxsa saxtakarlıqla məşğul olan adam?

Heyvanlari çixartdilar, insanlari yox

Mən onlarla gedirdim

Onların göstərdiyi Xocalı deyil

Xocalı: Gorünməmiş аldatmalar və saxtalaşdirmalar xronikasi