"Əsgəran cəbhəsinin məsulu olaraq tam məsuliyyətlə deyə bilirəm ki, Xocalı dinc sakinləri üçün erməni silahlı qüvvələri, habelə silahlı azərbaycanlılar tərəfindən müdafiə edilən koridor açılmışdı. Bu Xocalıdan Ağdama ən qısa və təhlükəsiz yolu olan dəmiryolu idi. Biz qabaqdan bir neçə dəfə yolun açılacağını bəyan etmişik", - bu sözləri "Demo" agentliyinə müsahibə zamanında DQR müdafiə nazirinin keçmiş birinci müavini, general-leytenant Vitaliy Balasanyan deyib.
"İnsanları koridorla Xocalı hakimiyyəti çıxartmalı idi. Amma nədənsə sahibsiz qalan sakinlər özləri yolunu tapırdılar. Çoxlar soyuqluqdan həlak olub, amma ən çoxlar Ağdam tərəfində gözləyən azərbaycanlılar tərəfindən atəşə tutuldu. İndi o zaman həlak olmuş insanların şəkilləri dərc olunur, və bunların ermənilər tərəfindən öldürüldüğünü yazılır. O zaman bu Bakıda hakimiyyətdə gəlmək istəyən insanlara əlverişli idi. Xocalı hadisələrdən sonra onlar Xalq cəbhəsini, indi isə erməniləri ittiham edirlər. Biz azərbaycanlı əsgərlərlə meyitləri toplayıb azərbaycanlılara verirdik. Gələn nəslin beynini yumaq yerinə bunu etiraf etmək üçün vəziyyəti görənlərin və iştirak edənlərin vicdanı və cəsarəti olmalı", - Balasanyan deyir.
"Yüzlərcə insanlar şəxsən mən "Qoca Qartal" adlandırılan və Ağdam dəstəsinin komandanı olan Allahverdi Bəşirova təhvil vermişəm. Allahverdi indi sağ deyil, amma bunu görmüş xidmət yoldaşları var. Qoy Xocalı sakinləri onları hansı vəziyyətdə sərhəddən keçirdiyimizi  yadlarına salsın. Onları Xocalı şəhər şurasının sədri Elman Məmmədovun neçə Ağdama çatmasını xatırlatmaq istəyirəm. Ailəsi o zaman Ağdamda idi, o isə onlara həmin dəmiryolu ilə çatdı. Niyə öz millətinə yalan deyir ? Axı o zaman Xocalıda 735 vahid nişançılıq silah var idi, və Məmmədov öz xalqının müdafiəsinə qalxmalı idi. Lakin son dəqiqəyə qədər insanları mühasirəyə alınmış qəsəbədə saxladığı adamı cəzalandırmaq yerinə o birinci növbədə qaçdı. Azərbaycanda isə erməniləri ittiham edirlər. Mən şəxsən E. Məmmədovla  görüşməyə və bütün məsələləri müzakirə etməyə hazıram", - Balasanyan davam edir.
O çətin zamanlara toxunaraq general Qarabağ müharibəsi zamanında Xocalı azərbaycanlılar tərəfindən bandit yuvasına çevrildiyini dedi. Bir neçə il ərzində qəsəbədə böyük tikinti işləri görüldü, qəsəbəni isə mesxetli türklərlə məskun olunurdu. Kişilər cəhdlə silahlanırdı. Xocalıdan gələn təhdid hər gün artırdı.
Çox keçməmiş yollarda bandit hücumları başladı – banditlər maşınlar daşqalaq edirdi, saxlayırdı, insanları isə döyürdü. 1988-90 illərdə Xocalıda, Lesnoyda, Qaraqavada, Xocavənddə baş verənlər bilavasitə Bakıdan idarə edilirdi.
Ermənistan hakimiyyəti təşəbbüsü ilə Azərbaycan nümayəndələri ilə çoxsaylı görüşlər olub, və dinc sakinlərə hücumları dayandırmağa razılıqlar əldə edilib. Amma azərbaycanlılar öz işini davam edirdi. 1988 ilin 22 fevralında Ağdamdan erməni Əsgəran istiqamətinə hər şeylə silahlı aqressiv izdiham yola düşdü. Stepanakertdən bəzi kəndlərə gedən yollar bağlanıb. General dedi ki,  Xocalını neytallaşdırmaq lazım idi.
Xocalı Qarabağda başqa kəndlər kimi ermənilərlə məskun olub. Yerli əhalini Azərbaycan siyasəti nəticəsində itirib. Əsrin əvvəlində Qarabağ paytaxtı olan Şuşanı zəbt etmək üçün azərbaycanlılara erməni qalası olan Əsgəran və Xocalı kiçik kəndi icazə vermirdi. Məhz bu fakt Azərbaycan hakimiyyətinə Şuşa ətrafını azərbaycanlılarla məskun etdiyini və paytaxtı ətrafında azərbaycanlı kəndlərlə mühasirəyə almağa məcbur etdi. Sol tərəfindən Xocalı, Malıbəyli, Cəngasan, Kəsaları, cənubdan isə - Molanlar, Alimədatlı, Aliağa kəndləri idi. Bu Qarabağı sülh, demoqrafik yolu ilə uzaqgörən və az qala həyata keçirilmiş planlar idi, çünki bu diyarı köçəri tayfalar tərəfindən hərbi yolu ilə zəbt etməyə bütün cəhdlər nəticəsiz oldu.

Mövzu ilə bağlı digər materiallar:

Azərbaycan tərəfinin şəhadətləri

Xocalı haqqında həqiqəti söylədiyi üçün Azərbaycandan sürgün edilib

Hakimiyyətin sərəncama görə Xocalının ermənilər tərəfindən tutmadığını bildirməli idi

Ç. Mustafayev – qəhrəman, yoxsa saxtakarlıqla məşğul olan adam?

Mən onlarla gedirdim

Onların göstərdiyi Xocalı deyil